Sekcja Speleologiczna PTP im. Kopernika

Nagroda i Medal im. Marii Markowicz-

Łohinowicz - cele i tradycje

Medal im. Marii Markowicz-Łohinowicz Maria Markowicz-Łohinowicz (1933-1974), chemik i geolog, prowadziła w latach sześdziesiątych i siedemdziesiątych ubiegłego wieku nowatorskie, wieloaspektowe badania mechanizmu procesów krasowych. Po nagłej, przedwczesnej śmierci Marii, jej matka, Helena Markowicz, ufundowała nagrodę, którą ustanowiło i przyznawało - z inspiracji swej Sekcji Speleologicznej - Polskie Towarzystwo Przyrodników im. Kopernika. Na podstawie Regulaminu, zatwierdzonego w 1975 r. Nagroda im. dr inż. Marii Markowicz-Łohinowicz (w stopniu I, II i III) przyznawana była co trzy lata autorom (członkom Sekcji Speleologicznej PTP im. Kopernika) najlepszych publikacji naukowych z zakresu speleologii i badań krasu. W latach 1977-1995 nagrody te przyznano 28 osobom, a informacje o przyznaniu nagród publikowane były - zgodnie z Regulaminem - na łamach "Wszechświata". Od 1986 r. łącznie z nagrodą przyznawano również wybity z brązu medal. W tym okresie fundusz nagrody był zwiększany przez wpłaty innych osób.

Inflacja na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku spowodowała znaczne zmniejszenie wysokości funduszu nagrody, którego resztka "rozpłynęła się" w końcu lat dziewięćdziesiątych na koncie PTP im. Kopernika. Sprawa nagrody powracała jednak w dyskusjach podczas zebrań członków Sekcji Speleologicznej Towarzystwa. Wreszcie zdecydowano o zmianie charakteru odznaczenia przyjmując, iż będzie ono miało formę honorowego medalu (nie związanego z wypłatą laureatom kwot pieniężnych).

W 2007 r. Zarząd Sekcji Speleologicznej przygotował odpowiednie zmiany Regulaminu, który stał się teraz Regulaminem Medalu im. M. Markowicz-Łohinowicz, przyznawanego autorom najlepszych publikacji (nie tylko należącym do Sekcji Speleologicznej PTP im. Kopernika), a także zaproponował skład Komisji Medalu. Zmiany Regulaminu i skład Komisji zostały zaakceptowane przez Zarząd PTP im. Kopernika. W skład Komisji Medalu kadencji 2007-2012 weszli: prof. dr hab. R. Gradziński (przewodniczący), prof. dr hab. T. Madeyska (zastępca przewodniczącego), dr hab. E. Dumnicka, prof. dr hab. J. Głazek, dr hab. H. Hercman, prof. dr hab. J. Motyka, prof. dr hab. A. Nadachowski i prof. dr hab. E. Pyza. Komisja zebrała się dwukrotnie wiosną 2008 r., ukonstytuowała się i podjęła uchwały o przyznaniu Medalu za publikacje wydane w latach 1996-2007.

Uroczyste wręczenie Medalu im. M. Markowicz-Łohinowicz I, II i III stopnia autorom i redaktorom najlepszych publikacji dotyczących badań jaskiń i krasu, które ukazały się w latach 1996-2007, miało miejsce podczas 42. Sympozjum Speleologicznego w Tarnowskich Górach, w sobotę 25.10.2007.

Od roku 2012 do dnia dzisiejszego Komisja Medalu działa w składzie: Adam Nadachowski (przewodniczący), Jacek Motyka (wiceprzewodniczący), Jan Urban (sekretarz), Elżbieta Dumnicka, Michał Gradziński, Andrzej Tyc oraz Stanisław Knutelski (członek Komisji z ramienia Zarządu PTP).

Nagroda im. dr inż. Marii Markowicz-Łohinowicz - laureaci

1977

Jerzy Głazek (I stopnia) - za autorstwo publikacji "Fossil karst in the paleogeographic development of Poland"
Marian Pulina (II stopnia) - za autorstwo publikacji "Denudacja chemiczna na obszarach krasu węglanowego" (Prace Geogr. IG PAN 105; 1974)
Adam Szynkiewicz (III stopnia) - za autorstwo publikacji "Infilled dolines in northern part of the Polish Jura region" (Proc. 7th Intern. Speleol. Congr., Sheffield; 1977) oraz "Krasowe deformacje skarp w odkrywkach wapieni" (Górn. Odkrywkowe 19, 4/114; 1977)

1978

Jerzy Balwierz, Stanisław Dżułyński (I stopnia) - za autorstwo publikacji "Experiments on rock deformation produced by underground karst processes" (Roczn. Pol. Tow. Geol., 46, 4; 1976)
Zbigniew Rubinowski, Tymoteusz Wróblewski (II stopnia) - za autorstwo publikacji "Jaskinia Raj" (Wyd. Geol., Warszawa; 1976)
Bronisław W. Wołoszyn (III stopnia) - za wzpółautorstwo publikacji "Nueva especie fosil de Artibeus (Mammalia, Chiroptera) de Cuba y tipification preliminar de los depositos fosiliferos cubanos contentivos de maniferos terrestres" (Poeyana, La Habana, 161; 1977)

1981

Jan Rudnicki (I stopnia) - za autorstwo publikacji "Role of convection in shaping subterranean karst forms" (Kras i Speleol., 2; 1979)
Andrzej Skalski (II stopnia) - za autorstwo publikacji "Origin and composition of underground fauna in Poland" (Proc. 8th Intern. Congr. Speleol., Bowling Green; 1981)
Rafał Kardaś (III stopnia) - za publikacje w "Taterniku" "Krasie i Speleologii", "Wiercicy", "Gacku", w tym artykuł "Dziewiąty kilometr Jaskini Miętusiej".

1984

Teresa Madeyska (I stopnia) - za autorstwo publikacji "Środowisko człowieka w środkowym i górnym paleolicie na ziemiach polskich w świetle badań geologicznych" (Studia Geol. Pol. 69; 1981)
Adam Nadachowski (II stopnia) - za autorstwo publikacji "Late Quaternary Redents of Poland with special reference to morphotype dentition analysis cf voles" (Zakł. Zool. i Systematyki PAN; 1982)
Grzegorz Klassek (III stopnia) - za redakcję i współautorstwo inwentarzy jaskiń beskidzkich i inne publikacje w latach 1974-1982
Jerzy Mikuszewski (III stopnia) - za prace nad bibliografią speleologiczną Polski oraz systematyczne publikacje w "Speleological Abstracts".

1987

Elżbieta Dumnicka (I stopnia) - za autorstwo publikacji "Oligochaeta from subterranean waters of West Indian Islands" (9. Congr. Intern. Speleol., Barcelona; 1986) i współautorstwo publikacji "Oligochaeta (incl. Aphanoneura) des eaux souterraines continentales (w: E. Brill (ed.), "Stygofauna mundi", Leiden; 1986)
Helena Hercman (III stopnia) - za autorstwo publikacji "Określenie prędkości i wielkości przepływu wody w korytarzach jaskiniowych na podstawie pomiarów zagłębień wirowych" (Przegl. Geol. 33, 10; 1985)
Mariusz Szelerewicz, Andrzej Górny (III stopnia) - za autorstwo publikacji "Jaskinie Wyżyny Krakowsko-Wieluńskiej" (Wyd. Kraj, Kraków; 1986)

1991

Jerzy Głazek (I stopnia) - za współredakcję monografii "Paleokarst - a systematic and regional review" (Academia, Praha; 1989) oraz autorstwo rozdziału "Paleokarst of Poland" w tej monografii
Stanisław Dżułyński, Eugeniusz Gil, Jan Rudnicki (II stopnia) - za autorstwo publikacji "Experiments on kluftkarren and related lapiez forms" (Zeitschrift Geomorph. N.F., 32, 1; 1988)
Andrzej Tyc (III stopnia) - za autorstwo publikacji "Współczesne procesy krasowe w strefie oddziaływania kopalń olkuskiego okręgu rudnego" (Kras i Speleol., 6/15; 1989)
Teresa Wiszniowska (III stopnia) - za autorstwo publikacji "Middle Pleistocene Carnivora (Mammalia) from Kozi Grzbiet in the Świętokrzyskie Mts., Poland" (Acta Zool. Cracov., 32, z. 14; 1989).

1995

Helena Hercman (I stopnia) - za autorstwo publikacji "Rekonstrukcja elementów środowiska geologicznego Tatr Zachodnich na podstawie datowania izotopowego nacieków jaskiniowych" (Zesz. Nauk. Politechn. Śląskiej, 1080, ser. Geochronometria 8; 1991)
Barbara Rzebik-Kowalska (II stopnia) - za syntetyczne opracowanie kopalnych owadożernych z rodziny Soricidae, w tym publikację: "Pliocene and Pleistocene Insectivora (Mammalia) of Poland. VIII. Soricidae: Sorex Linnaeus, 1758, Neomys Kaup, 1829, Macroneomy Fejfar, 1966, Paenelimnecus Baudelt, 1972 and Soricidae indeterminata" (Acta Zool. Ctracov., 34, 2; 1991)
Bronisław W. Wołoszyn (III stopnia) - za organizację Centrum Informacji Chiropterologicznej ISEZ PAN oraz redakcję i autorstwo artykułów w "Zimowe Spisy Nietoperzy w Polsce - 1988-1992. Wyniki i ocena skuteczności" (Centr. Inf. Chiropt. ISEZ PAN; 1984).

2008

Helena Hercman (I stopnia) - za autorstwo publikacji "Reconstruction of palaeoclimatic changes in Central Europe between 10 and 200 thousand years BP, based on analysis of growth frequency of speleothems" (Studia Quatern., 17; 2001)
Paweł Valde-Nowak, Adam Nadachowski, Teresa Madeyska (I stopnia) - za współautorstwo i redakcję publikacji "Obłazowa cave - human activity, stratigraphy and palaeoenvironment" (Inst. Archeol. i Etnologii PAN, Kraków; 2003)
Jacek Rożkowski (I stopnia) - za autorstwo publikacji "Wody podziemne utworów węglanowych południowej części Jury Krakowsko-Częstochowskiej i problemy ich ochrony" (Wyd. Uniw. Śląskiego, Katowice; 2006)
Piotr Wojtal (I stopnia) - za autorstwo publikacji "Zooarcheological studies of the Late Pleistocene sites in Poland" (Inst. Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN, Kraków; 2007)
Radosław Dobrowolski (II stopnia) - za autorstwo publikacji "Glacjalna i peryglacjalna transformacja rzeźby krasowej północnego przedpola wyżyn lubelsko-wołyńskich" (Wyd. UMCS, Lublin, 2006)
Michał Gradziński, Beata Michalska, Marcin Wawryka i Mariusz Szelerewicz (II stopnia) - za współautorstwo publikacji "Jaskinie Ojcowskiego Parku Narodowego" (Ojcowski Park Narodowy, Ojców, t. 1-13; 1992-2007)
Jerzy Grodzicki (za współautorstwo i redakcję) oraz Rafał Kardaś i Izabella Luty (II stopnia) - za współautorstwo publikacji "Jaskinie Tatrzańskiego Parku Narodowego" (Pol. Tow. Przyj. Nauk o Ziemi, Warszawa, t. 1-11; 1991-2004)
Jan Urban (II stopnia) - za autorstwo publikacji "Permian to Triassic paleokarst of the Świętokrzyskie (Holy Cross) Mts, central Poland" (Geologia, Kwartalnik AGH 33, 1; 2007)
Grzegorz Kłys (III stopnia) - za autorstwo publikacji "Przyroda podziemi tarnogórskich" (Wyd. Pol. Tow. Geogr., Wydz. Nauk o Ziemi UŚ, Sosnowiec; 2004)
Joanna Mirosław-Grabowska (III stopnia) - za autorstwo publikacji "Geological value of Biśnik sediments (Cracow-Częstochowa Upland)" (Acta Geol. Pol., 52; 2002)
Wojciech Rogala (III stopnia) - za autorstwo publikacji "Pionowy układ jaskiń krasowych na górze Połom w Górach Kaczawskich (Sudety)" (Przegl. Geol., 51,3; 2003)
Andrzej Tyc (III stopnia) - za autorstwo publikacji "Wpływ antropopresji na procesy krasowe Wyżyny Śląsko-Krakowskiej na przykładzie obszaru Olkusz-Zawiercie" (Kras i Speleol., Nr Spec. 2; 1977)

2014

Helena Hercman, Jacek Pawlak (I stopnia) za autorstwo publikacji - MOD-AGE: An age-depth model construction algorithm (Quaternary Geochronology, 12: 1-10, 2012)
Mikołaj Urbanowski, Wioletta Nowaczewska, Paweł Dąbrowski (I stopnia) za autorstwo publikacji "The tooth of a Neanderthal child from Stajnia Cave, Poland" (Journal of Human Evolution, 64: 225- 231, 2013); oraz publikacji "The Neanderthal lower molar from Stajnia Cave, Poland" (HOMO " Journal of Comparative Human Biology, 64: 89-103, 2013)
Jerzy Zygmunt (III stopnia) za autorstwo książki - Jaskinie okolic Olsztyna. Wyd. ZH-U Kontur w Bukownie, Częstochowa, ss. 327

2017

Krzysztof Stefaniak (I stopnia) za autorstwo publikacji pod tytułem „Neogene and Quaternary cervidae from Poland”
Magdalena Krajcarz za współautorstwo publikacji pod tytułem „The 200,000 year long record of stable isotopes (δ18O, δ13C) of cave bear (Ursus spelaeus) teeth from Biśnik Cave, Poland” oraz publikacji pod tytułem „Isotopic variability of cave bears (δ15N, δ13C) across Europe during MIS 3” (II stopnia)
Michał Gąsiorowski (II stpnia) za współautorstwo publikacji pod tytułem „Environment and climate of the Crimean Mountains during the Late Pleistocene inferred from stable isotope analysis of 4 red deer (Cervus elaphus) bones from the Emine-Bair-Khosar Cave” oraz publikacji pod tytułem „Isotopic analysis (C, N) and species composition of rodent assemblage as a tool for reconstruction of climate and environment evolution during Late Quaternary: A case study from Biśnik Cave
Maciej Krajcarz (II stopnia) za współautorstwo publikacji pod tytułem „Sediments of Biśnik Cave (Poland): Lithology and stratigraphy of the Middle Palaeolithic site” oraz publikacji pod tytułem „Loess in a cave: Lithostratigraphic and correlative value of loess and loess-like layers in caves from the Kraków-Częstochowa Upland (Poland)”
Jacek Szczygieł (III stopnia) za autorstwo publikacji pod tytułem „Cave development in an uplifting fold-and-thrust belt: case study of the Tatra Mountains, Poland”

2020

M. Błaszczyk, H. Hercman i J.Pawlak (II stopnia) za współautorstwo publikacji M. Błaszczyk., H. Hercman, J. Pawlak, M. Gąsiorowski, Š, Matoušková, M. Aninowska, D., Kicińska, A. Tyc 2018. Low to Middle Pleistocene paleoclimatic record from the Kraków-Częstochowa Upland(Poland) based on isotopic and calcite fabric analyses. Geochronometria 45: 185–197
Ditta Kicińska (II stopnia) jako główna autorka publikacji „Evolution of the Bystrej Valley caves (Tatra Mts, Poland) based on corrosive forms, clastic deposits and U-series speleothem dating”. Annales Societatis Geologorum Poloniae87 (2017): 101-119.
Adrian Marciszak (I stopnia) jako główy autor publikacji „Morphometric comparison of Panthera spelaea (Goldfuss, 1810) from Poland with the lion remains from Eurasia over the last 700 ka”. Quaternary Science Reviews, 223 (2019): 105950
Rafał Ogórek (II stopnia) jako autorowi (głównemu autorowi) następujących publikacji: 1) „Speleomycology of air in Demänovská Cave of Liberty (Slovakia) and new airborne species for fungal sites”. Journal of Cave and Karst Studies, 80 (2018):153-160; 2) “Fungal communities on rock surfaces in Demänovská Ice Cave and Demänovská Cave of Liberty (Slovakia)”. Geomicrobiology Journal, 35:266-276 oraz 3) “Phenotypic and genotypic diversity of airborne fungal spores in Demänovská Ice Cave (Low Tatras, Slovakia)”. Aerobiologia, 34 (2018): 13-28.
Michał Wojenka (II stopnia) jako autorowi (współautorowi) następujących publikacji: 1) „Władysław Łokietek i jaskinie Ojcowa. Studia nad dawną Polską 5 (2017): 61–86; 2) „Knights in the dark: on the function of Polish caves in the Middle Ages. In: Bergsvik K.A., Dowd M. (eds), Caves and Ritual in Medieval Europe. Oxbow Books, Oxford (2018):232–246; 3) “Caves in the post-Medieval landscape of the Polish Jura Chain, In: Valde-Nowak P., Sobczyk K., Nowak M., Źrałka J. (eds), Multas per gentes et multa per saecula: amici magistro et collegae suo Ioanni Christopho Kozłowski dedicant. Instytut Archeologii UJ, Kraków (2018): 585–592; 4) “Ergonomics as a Tool for Fire Structures Reconstruction. Case Study of a Kiln Located in the Garncarskie Rock Shelter in Polish Jura Chain”. In: Gheorghiu, D. (ed.), Architectures of Fire. Processes, Space and Agency in Pyrotechnologies. Archaeopress Publishing Ltd, Oxford (2019: 81–95; 5) “Napisy na ścianach jaskini Złodziejskiej w Ojcowie. Przyczynek do studiów nad historią ruchu turystycznego w okolicach Ojcowa”. Prądnik, 29 (2019): 117–134